Senin, Februari 03, 2025

Hamutuk ho Futuru: Dalan Esperansa


By Martins,S.

Iha aldeia ki'ik ida ne'ebé halibur ho foho ramelau, maibé ne'ebé brisa sempre hasees istória husi tinan uluk, moris joven ida naran Bitleki. Nia uma simples de'it, maibé halibur ho mehi barak, hanesan ai-fuan ne'ebé sprout aas iha rai maran. Bitleki moris ho nia inan, Inawai, feto ida ne'ebé, maski moris ne'ebé todan tebes, iha nia matan hakerek forsa hanesan tasi boot ne'ebé la iha limiti. Nia domin mak fatin ida ne'ebé sustenta moris Bitleki, maibé joven ne'e hatene katak iha buat diak liu tan iha liur husi foho sira ne'ebé apita nia aldeia—futuru ida ne'ebé nia hakarak susar hodi hetan ho nia liman rasik.

Inawai sempre hatete ba nia: “Dalan ba sucesso hanesan mota ne'ebé sai husi foho—susar, maibé sempre la'ós para, sempre lao ba oin.” Nia fiar katak nia oan sei sai liu tan limitasaun aldeia ne'e, hanesan fitun ida ne'ebé sei naroman ba loron ida.

Maibé, ba Bitleki, nia futuru ne'e hanesan mehi ne'ebé dook liu, hanesan fitun ne'ebé nia hare kalan-kalan. Nia laran beik halo nia tauk—halo oinsa atu husik buat hotu ne'ebé nia konese, nia uma, nia inan, nia aldeia, atu buka futuru ne'ebé la loos iha cidade boot? Tauk hanesan nakar ida ne'ebé sempre iha nia laran, halo nia la hatene atu hakat ba oin ka lae.

Maibé, to'o loron ida, Bitleki hare nia inan no hare iha nia matan ahi boot ida ne'ebé hatun nia an atu halo mudansa. “La importa oinsá dalan naruk dalan ida, importante mak ita hakat lai. Destinu sei hatudu-an ba ema ne'ebé barani atu lao iha nakukun.” Ho liafuan ne'e ne'ebé sunu iha nia ulun, nia halo desizaun atu sai. Nia hatene katak husik buat hotu la fasi,l maibé nia presiza buka buat ida ne'ebé sei troka nia moris no bele fo naroman ba nia an, familia no aldeia.

Bainhira Bitleki tama cidade, nia sente hanesan ikan ida ne'ebé sai husi bee. Cidade ne'ebé ksolok liu, ema sira halai ho di'ak, sonidu ne'ebé la ko'alia ho nia, halo nia sente uluk dukur tan. Maibé, nia hatene katak funu sei la'ós haksoit—maske susar, nia hakarak luta. Nia loke-an atu aprende administrasaun, no kada livru ne'ebé nia lee hanesan chave ida ne'ebé loke porta ba mundu foun.

Maski desafiu hotu, nia sei lori ai-laran ida ne'ebé nia inan hadomi iha nia laran: “Esperansa hanesan ahi ne'ebé halo ita nia laran sei nakdoko, maski tempu bokur ohin.” No iha tempu bokur ne'ebé nia kompriende nia rasik, estuda, servisu, halo sakrifísiu, maibé sempre ho matan hatudu ba oin.

Maibé moris, hanesan mota, iha nia kurva no surpresa. Loron ida, Bitleki simu telefone ida ne'ebé halo nia isin malirin—nia inan, Inawai, moras. presisa  los, no nia hatene katak nia la bele hein liu tan. Cidade ne'ebé naroman agora halakon nia naroman, tanba domin mak boot liu. Nia halo desizaun ne'ebé susar, maibé importante: nia fila ba nia aldeia.

Bainhira nia fila fali, nia hare nia inan naruk liu, maibé nia laran sei forte hanesan tinan barak uluk. “Uma hanesan fatin ne'ebé ita nia laran hakmatek, ne'ebé ita nia funu iha signifikadu.” Ho liafuan ne'e, Bitleki hatene katak nia fila fali la'ós de'it atu hare nia inan, maibé tanba nia nia rasik mós presiza kompriende buat ida importante iha moris: fo esperansa ba ema seluk.

Nia hahú servisu atu sustenta nia inan no lao, la'o hanesan inan nia hakarak. Ho hatene ne'ebé nia hetan iha cidade, nia komesa hanorin ba joven sira kona-ba edukasaun no persisténsia. Nia partilha nia esperiénsia, nia fraxu, nia vitória. “Sucesso la'ós de'it kona-ba buat ne'ebé ita hetan, maibé kona-ba ema ida ne'ebé ita sai iha dalan.”

Iha tempu naruk, Bitleki hotu nia estudu no hetan nia diploma. Maibé nia hetan buat boot liu tan: nia aprende katak desafiu boot liu la'ós husi liur, maibé husi ita nia laran rasik. Luta boot liu hanesan ho dúbu ida ne'ebé moris iha ita. Maibé nia mós aprende katak, ho esperansa, barani no esforsu, la iha mehi ida ne'ebé la bele hetan.

Ho diploma iha nia liman, nia fila fali ba cidade, maibé agora ho objetivu ida ne'ebé klaru: nia sei volta mai aldeia hodi hadiak vida ema sira, hanesan moris nia troka nia rasik. Nia hatene katak futuru sei susar, maibé futuru hanesan promesa ne'ebé halao husi ema ne'ebé la sura-an.

“Futuru maka ne'ebé ema ne'ebé fiar iha mehi sira nia bonitás.” Ho liafuan ne'e iha nia laran, Bitleki hakat ba oin atu hadia aldeia, hanesan ema seluk halo fali ba nia. Nia hatene katak kada hakat ida ne'ebé halo ho fiar sei halo dalan ida naroman ba ema seluk. Tan moris la'ós de'it atu hetan buat ne'ebé mundu ofrese, maibé atu fo buat ida ne'ebé iha valor ba sira ne'ebé fiar iha ita.

Fim.

Tidak ada komentar: